USG piersi w ciąży i w okresie laktacji w wykrywaniu nowotworów piersi – opóźniona diagnostyka zmniejsza szansę wyleczenia

Rośnie liczba kobiet, u których w trakcie ciąży lub niedługo po porodzie rozpoznawany jest rak piersi. Wzrost nowotworów w tej grupie jest spowodowany ogólnym wzrostem zachorowań na choroby onkologiczne, późnym macierzyństwem oraz występowaniem nowotworów w coraz wcześniejszym wieku. Chorobę nowotworową rozpoznaje się u 1 spośród 1000 ciężarnych, a po porodzie u 1 na 3000-10 000 z nich wykrywa się raka piersi. Szacuje się, że w Polsce rocznie rozpoznaje się nowotwór nawet u 500 ciężarnych.

Z najnowszych danych wynika, że aż 75 proc. przypadków raka piersi jest diagnozowanych po porodzie. To oznacza, że zostały przegapione w ciąży. Tak duże opóźnienie rozpoznania wpływa na zwiększenie odsetka osób z przerzutami do regionalnych węzłów chłonnych o ponad 5 proc., co wiąże się ze zdecydowanie gorszym rokowaniem i długością życia.

Uśpiona czujność onkologiczna w tej grupie kobiet skutkuje opóźnioną diagnostyką nawet do pół roku od pojawienia się pierwszych symptomów. W wielu przypadkach czas ten ulega wydłużeniu także o okres karmienia piersią. Dlaczego ciężarne nie zauważają zmian? Głównie ze względu na podobieństwo objawów, ponieważ guzki, obrzęki, zaczerwienienia skóry piersi oceniane są bardzo często jako typowe symptomy ciąży, co skutkuje uśpieniem czujności onkologicznej.

Rak piersi jest najtrudniejszym w rozpoznaniu nowotworem w czasie ciąży. Wynika to prawdopodobnie z faktu, że rosnący guz w piersi traktowany jest jako fizjologiczna odpowiedź tkanki gruczołowej na zmiany hormonalne związane z ciążą. Problemem jest rozróżnienie, czy są to zmiany będące skutkiem ciąży czy może rozwijającego się raka piersi.

Fundacja Rak’n’Roll w ramach programu „Boskie Matki” przeprowadziła wywiady z pacjentkami, u których zdiagnozowano raka piersi jeszcze w trakcie ciąży lub w jakiś czas po porodzie. Wynika z nich, że kobiety zwracały uwagę na pojawiające się niepokojące objawy takie jak: guzki, obrzęki, zaczerwienienia skóry piersi, ale albo same, albo przez lekarzy były uspakajane, że to typowe symptomy ciąży i po porodzie naturalnie miną. Ciężarne często spotykają się z przekonaniem, że u kobiety w ciąży lub karmiącej nie ma potrzeby przeprowadzenia badania USG piersi, bo jest to trudne diagnostycznie i lepiej odłożyć go w czasie. Niestety, ani ciąża, ani karmienie piersią nie chronią przed nowotworem sutka.

W ramach współpracy Fundacji Rak’n’Roll z firmą Philips przeprowadzone zostały również badania wśród kobiet w wieku 18-45 lat, będących w ciąży obecnie lub w ciągu ostatnich 18 miesięcy. Aż 23 proc. z tej grupy badanych nigdy nie wykonało USG piersi, tylko 22 proc. miało wykonane takie badanie w ciągu ostatniego pół roku, a 24 proc. w ciągu roku. Dodatkowo, co trzecia kobieta (36 proc.) przyznaje się do lęku przed wynikiem badania.

Specjaliści zwracają uwagę na olbrzymią rolę profilaktyki nie tylko wśród kobiet ciężarnych, ale także karmiących. Kluczowa więc rola lekarza w zachęcaniu kobiet do badań.

Rola lekarza specjalisty w podjęciu decyzji o badaniu USG piersi jest znacząca. W ponad połowie przypadków (57 proc.) badanie USG piersi dokonywane jest z inicjatywy lekarza (40 proc. lekarza specjalisty, 17 proc. lekarza pierwszego kontaktu).

Ponieważ świadoma profilaktyka stanowi najważniejszy element walki z nowotworem piersi, przygotowane przez zespół ekspertów Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, Polskiego Towarzystwa Onkologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników zalecenia odnośnie do wykonywania badania USG piersi u ciężarnych zostały zaktualizowane o stanowisko wobec kobiet karmiących. Specjaliści zwracają uwagę na konieczność wykonania regularnego badania USG piersi u kobiet powyżej 35. roku. Zalecają także rozważenie takiego badania u kobiet młodszych, a w przypadku pojawienia się jakichkolwiek niepokojących objawów badanie USG należy wykonać bez względu na wiek.

Wykonanie USG piersi wymagane jest u kobiet powyżej 35. roku życia, przy czym:

w I trymestrze ciąży u wszystkich ciężarnych;

raz w roku u kobiet karmiących;

zawsze w przypadku takich zmian w obrębie piersi, jak guz, zaczerwienienie lub obrzęk.

Wykonanie USG piersi zalecane jest u kobiet poniżej 35. roku życia, przy czym:

rozważenie badania USG piersi w I lub II trymestrze ciąży u kobiet ciężarnych;

rozważenie badania USG piersi raz w roku u kobiet karmiących;

zawsze w przypadku takich zmian w obrębie piersi, jak guz, zaczerwienienie lub obrzęk.

• USG piersi,
• mammografii (z osłoną macicy),
• biopsji gruboigłowej podejrzanej zmiany piersi oraz
• biopsji cienkoigłowej podejrzanych węzłów chłonnych pachowych – zgodnie ze standardami obowiązującymi u kobiet niebędących w ciąży.